Als is vastgesteld wat de leerlingen leren op het terrein van burgerschapsonderwijs (concrete leerdoelen), is de vraag waar in het onderwijs en in de school je het de leerlingen aanleert. Het maken van een plan om burgerschap een structurele en samenhangende plek in het curriculum te geven kan op vier gebieden: pedagogisch schoolklimaat, in de vakken, vakoverstijgende aanpakken en projecten, schoolomgeving, wijk en samenleving.
De kennisdoelen kunnen vaak in lessen en projecten in de verschillende vakken worden ondergebracht. Wanneer het gaat om maatschappelijke en sociale competenties gaat het ook om de pedagogische aanpak in de school en de omgang met elkaar. Werken aan een doorlopende leerlijn vraagt het verspreiden van de leerdoelen en inhouden over de leerjaren. En het verspreiden over het curriculum, schoolcultuur en/of (buitenschoolse) activiteiten.
Wil je meer weten over curriculumontwikkeling? Kijk dan op SLO.nl.
Onze school heeft een samenhangend burgerschapscurriculum, dat we ook realiseren.
Onze school gebruikt aanpakken en materialen die passen bij onze visie en onze leerdoelen.
Waarschijnlijk realiseert de school in het onderwijsaanbod al aspecten van burgerschap. Er bestaat bijvoorbeeld een leerlingenraad, er worden activiteiten aangeboden waarbinnen leerlingen oefenen in het vreedzaam oplossen van conflicten of er wordt rond de verkiezingen aandacht besteed aan democratie. Het expliciet maken van deze activiteiten zorgt voor een planmatige aanpak. Start met een inventarisatie wat er allemaal al plaatsvindt in de school; welke doelen en inhoud al aan bod komen. De volgende werkvorm kun je toepassen tijdens een teamvergadering waar alle leerkrachten samen zijn.
Voorbeeld werkvorm
Analyseer de bevindingen.
Lesactiviteiten en projecten worden vormgegeven door inspirerend materiaal en aanbod te ontwikkelen of af te nemen. Ook is de hele school een oefenplaats voor het omgaan met basiswaarden van de democratie. Leerlingen doen eigen ervaringen op in bijvoorbeeld het leren omgaan met conflict en het geven van hun eigen mening. In de pedagogische en didactische aanpak kun je ook burgerschapsvorming stimuleren. Het kan ook juist haaks staan op de leerdoelen, waardoor het burgerschapsonderwijs juist ondermijnt.
Er is veel inspirerend materiaal om te gebruiken. Bovendien zijn er veel organisaties die gastlessen, excursies of andere activiteiten op school kunnen verzorgen die aansluiten bij burgerschap. Van een vluchteling voor de klas tot museumbezoeken en lespakketten. Je kunt dit afnemen, maar je kunt het ook ter inspiratie gebruiken om eigen lesmaterialen te ontwikkelen
Er is grote keuze aan activiteiten, organisaties en lesmaterialen. Kijk kritisch naar wat past bij de eigen school en hoe het effectief wordt voor de leerlingen en leerdoelen van de school. Of hoe je dit eventueel kunt toevoegen door er een reflectieopdracht aan te koppelen.
Koppel de gekozen leerstof aan de vakken, domeinen en lessen. Draag zorg voor een logische opbouw. Zie voor meer informatie en inspiratie: ‘Handreiking burgerschap funderend onderwijs’ van SLO. De handreiking is bedoeld voor alle scholen in het funderend onderwijs die snel aan de slag willen met hun burgerschapsonderwijs volgens de aangescherpte wetgeving. Deze handreiking richt zich op het actualiseren van burgerschapsonderwijs met de bestaande kerndoelen en inhouden van bouwstenen.
SLO heeft een voorbeeld van een doorgaande leerlijn ontwikkelt voor burgerschap in het primair-, en (onderbouw) voortgezet onderwijs. In vier inhoudskaarten wordt beschreven waar scholen ten minste doelgericht en samenhangend aandacht aan moeten besteden.
Hanneke Felten
Hanneke Felten buigt zich als senior-onderzoeker bij Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS) al lange tijd over de vraag hoe discriminatie effectief is te voorkomen en deelt haar recente inzichten en praktische handvatten om in de klas en school vooroordelen te verminderen. [45 minuten]
Miguel Heilbron
Miguel Heilbron, directeur van Fawaka Wereldburgerschap neemt je mee in de wereld van wereldburgerschap en hoe dit te verankeren in jouw onderwijs. [45 minuten]
"*" geeft vereiste velden aan
