Wat een geweldige dag was het op het congres ‘Buiten de lijntjes kleuren’ van Expertisepuntburgerschap! Ondanks de kou (maar wel met zonneschijn) ging ik vol energie naar binnen en werd ik verwelkomd door een warm team van SSV, nieuwe collega’s en allerlei mensen die zich bezighouden met de mogelijkheden van burgerschap.
De titel van het congres, ‘Kleur buiten de lijntjes’, sluit perfect aan bij de burgerschapsopdracht voor scholen. Het gaat erom dat je je eigen weg bewandelt en niet alleen maar doet wat er van je verwacht wordt. De directeur van SSV, Amina Saydali, opende dan ook het congres met de uitnodiging aan scholen om de burgerschapsopdracht in te kleuren. Dit sluit ook mooi aan hoe wij als adviseurs het gesprek vormgeven: samen vanuit de eigen context en vraagstukken op zoek te gaan naar wat we onze leerlingen/jongeren willen bijbrengen in deze democratische samenleving.
Hessel Nieuwelink benadrukte het ideaal van vrije en gelijke mensen die het vermogen hebben om de samenleving vorm te geven in zijn keynote over het bevorderen van een veerkrachtige democratische gezondheid. Hier werd benadrukt dat democratische principes essentieel zijn voor het functioneren van de samenleving en dat het versterken van de democratie sterke burgers vereist. Een belangrijke boodschap vond ik dat we de leerlingen moeten laten zien dat ze er toe doen in de politiek.
Later in het ronde tafel gesprek deelde Laila (VMBO-leerling van het Experience College Rotterdam) haar ervaring over hoe haar docent haar in totaliteit zag en hoe belangrijk dat voor haar was. Niet alleen wat ze zei, maar ook wat ze deed en waar ze vandaan kwam. Het was duidelijk dat ‘one size fits all’ niet opgaat in de burgerschapsopdracht en dat het belangrijk is om te kijken naar de behoeften van de jongeren op school. Niet alleen welke vraagstukken komen zij al tegen in hun leven, maar ook wel vraagstukken willen wij dat onze leerlingen mee in aanraking komen. In de burgerschapsopdracht zit deze ruimte om te kijken naar je eigen leerlingen en wat zij aan kennis, houding en vaardigheden nodig hebben om hun stem te laten horen.
In een workshop later op de dag bleek dat 6 op de 10 leerlingen (van vmbo tot en met vwo) zich maatschappelijk of politiek machteloos voelen. Door als school, team, of docent na te denken over waarom we hieraan willen werken en wat we kunnen doen, kunnen we het verschil maken met de school voor de eigen leerlingen. Hoe dit verschil gemaakt kan worden werden in verschillende sessies en workshops in de middag aandacht besteed. Er werden goede voorbeelden gedeeld, er werden mooie, er was aandacht voor het voeren van moeilijke gesprekken, maar ook aan werkvormen om te werken aan een democratisch cultuur. Alle aanwezigen werden aangemoedigd om eigen ideeën en ervaringen te delen.
Gedurende de dag werden er prachtige gesprekken gevoerd over burgerschap. Een gesprek dat me is bijgebleven vond plaats aan het einde van het congres, waarbij een directeur zich afvroeg hoeveel ruimte zij werkelijk had. Hier was zij terecht kritisch over en was echt zoekende. Een groep geïnteresseerden omarmde deze vragen en ze werden vanuit verschillende invalshoeken besproken. Ervaringen en gevoelens werden gedeeld, wat resulteerde in een waardevol gesprek. Dit vind ik het mooiste onderdeel van mijn werk als adviseur: samen op zoek gaan naar de ruimte die past bij de populatie en het team, en wat je dus wilt bereiken voor de leerling of jongere.
Al met al was het een fantastische dag waarop ik veel heb geleerd en nieuwe inspiratie heb opgedaan. Het heeft me nog meer gemotiveerd om scholen te ondersteunen om buiten de lijntjes te kleuren.
– Esther van den Berg, adviseur Expertisepunt Burgerschap
