Door Brigitte van de Koevering
Lieve papa, je bent nu vijf jaar dood maar ik denk vaker aan je dan ooit. Ik probeer een genuanceerd standpunt in te nemen. Ik ben pro Israël en pro Palestina, voor mij is dat heel logisch. Het gaat mij niet om politiek maar om medemenselijkheid. Mijn vader Max zei altijd: niet verharden Natascha, houd je hart zacht.
Natascha van Weezel is journalist. Ze schrijft boeken en columns, onder andere voor het Parool. Haar ouders zijn overlevenden van de Holocaust. Ze is een van de sprekers van Stichting Vrijheidscolleges. Deze colleges hebben als doel om mensen na te laten denken over de waarde van vrijheid door persoonlijke en inspirerende verhalen met elkaar te delen. De colleges worden voorafgegaan door een filmpje waarin Franklin D. Roosevelt op 6 januari 1941 – in Europa woedt de Tweede Wereldoorlog – zijn State of the Union uitspreekt, de jaarlijkse troonrede voor het Amerikaanse volk. In deze speech formuleerde Roosevelt vier vrijheden:
1. Vrijheid van meningsuiting
2. Vrijheid van godsdienst
3. Vrijwaring van angst
4. Vrijwaring van gebrek
Wat betekenen deze universele waarden voor de huidige generatie? En hoe verhouden ze zich tot de huidige tijd? Natascha is op het Summa College in Eindhoven op uitnodiging van docent Saloua Kaddouri omdat zij zag dat het onderwerp onder een aantal studenten erg leeft. Onze adviseur burgerschap Brigitte van de Koevering was er bij en deed verslag.
Ik wil me vrij voelen maar hoe zorg ik ervoor dat een ander zich ook vrij voelt?
“Jullie mogen me alles vragen over Israël en Palestina.” In de zaal zitten voornamelijk adolescenten in de leeftijd van 17 tot 20 jaar van de opleiding pedagogisch werk. Niet allemaal zijn ze op de hoogte. Enkele studenten zijn zeer ontdaan en voelen zich enorm betrokken bij de situatie in het Midden-Oosten. Een van hen is Lamyae die een gedicht voordraagt dat ze heeft geschreven over de oorlog.
Citaat gedicht:
Tranen vullen mijn ogen en woorden schieten me tekort
De beelden uit Palestina flitsen constant voorbij in mijn hoofd
Onmacht is het woord dat het voor mij het beste beschrijft
Voor dit hoef je geen moslim, christen, jood of Palestijn te zijn.
Verbinding maken is mijn doel
Wanneer Natascha vertelt over twee Palestijnse kinderen die in het vluchtelingenkamp van Rafah verblijven is het doodstil.
We moesten ons mooie huis met een tuin ontvluchten. Mijn broer werd geraakt door een granaatscherf. Er zijn veel honden in het kamp. ’s Avonds ben ik heel erg bang. Voor de oorlog zat ik in de vierde klas samen met mijn nichtje. We waren vriendinnen. Ze is omgekomen door een bombardement.
Natascha licht toe: “Ik denk aan deze kinderen en hun toekomstdromen. Een op de drie kinderen in Gaza is omgekomen en het worden er meer door de hongersnood. Ik lees de namen en probeer ze te onthouden (Natascha leest een aantal namen hardop voor). Ik moet stoppen want ik word er kotsmisselijk van. Is dit de regering van het land waar ik zo graag kwam? Ik zeg het Kaddisch op, het Joodse gebed voor de doden. Online word ik uitgescholden voor kankerjood en vuile zionist. Een anonieme schrijver stuurt me een bericht dat Hitler jammer genoeg zijn werk niet goed heeft gedaan. Mijn motivatie is vooral om in een zo groot mogelijke shitsituatie te zoeken naar oplossingen. Ik ben Jood en humanist.”
Op zoek naar lichtpuntjes
“Op de weg hiernaar toe werd ik gebeld of ik vanavond bij Op1, een tv-programma, aan tafel mijn verhaal wilde doen. Dat gaat niet meer. Dat ik word bedreigd is tot daaraan toe, ik leer er mee omgaan maar toen ik via socials een doodsbedreiging aan mijn zoontje ontving sloeg de paniek toe. Ik belde het kinderdagverblijf en drukte de pedagogisch medewerkster op het hart dat ze Max (hij is vernoemd naar mijn vader), nooit met iemand anders mee mogen geven. Soms vraag ik me af in wat voor wereld ik mijn zoon heb gezet.”
Natascha leest voor: “Kleine Max schuift de gordijnen open en roept verrukt ‘boom.’ De bloesem bloeide ook toen mijn vader overleed. De wereld staat in brand maar jij hoeft alleen maar klein te zijn.”
Mijn mentor is rabbijn Lody van der Kamp. Hij noemt moslims steevast zijn broeders en zet zich al decennialang in om het gesprek met elkaar aan te gaan. Hij is altijd op zoek naar lichtpuntjes en probeert niet te verzanden in haatgevoelens. Zelfs nadat hij slachtoffer werd van een mishandeling sprak hij zich niet uit over de reden, hij wilde eerst het politieonderzoek afwachten.
Waarom is er eigenlijk oorlog?
Natascha zucht. “Dit is een hele goede vraag maar zo moeilijk te beantwoorden toch ga ik proberen er een heel kort antwoord op te geven. In 1948 is de staat Israël uitgeroepen. Na de Holocaust moest er een land komen waar Joden veilig waren. Er woonden al Palestijnen en die werden verdreven. Vanaf die tijd is het altijd oorlog geweest. In beginsel is het een conflict om grondgebied en niet om religie. Ik ben voor een tweestatenoplossing. Israël en Palestina moeten samen leven. Ik heb altijd beide kanten willen zien, mijn ouders ook. Zij werkten allebei als journalist. Maar binnen mijn familie heerst verdeeldheid. Je bent naïef, zeggen ze tegen me. Mijn hoogbejaarde oom en tante hebben zich in Israël aangesloten bij de vredesdemonstraties maar hun dochter vertegenwoordigd de andere kant. Ze spreken elkaar niet meer. De Israëlische regering verbiedt deze demonstraties, het kantoor van de vredesbeweging is in brand gestoken. De bedreiging komt vooral van rechtsextremistische landgenoten.”
Hoe gaan we de dialoog met elkaar aan?
Natascha pleit voor een openheid. “De ellende daar is niet op te lossen maar hier wil ik zorgen voor dialoog. Iedereen heeft zijn waarheid, die heb je meegekregen van thuis, van je vrienden of van het internet. Het is belangrijk om te zeggen ‘ik voel dit’ in plaats van ‘ik vind dit.’ Dialogen mogen hard zijn maar je blijft informeren naar elkaars welzijn. Je bent nooit alleen maar vertegenwoordiger van een cultuur. Een mens bestaat uit verschillende identiteiten. Laatst was ik op het dagverblijf van mijn zoontje en ik zag Mahmoed in een hoekje zachtjes huilen. Ik ging naar hem toe om hem te troosten. Hij legde zijn hoofdje tegen me aan. Max was denk ik een beetje jaloers en kroop dicht bij ons. Ik neuriede een Jiddisch slaapliedje en Mahmoed en Max lachten naar elkaar en gingen samen spelen.”
Verwantschap
Natascha geeft het laatste woord aan Lamyae. “Wil jij nog reageren op wat ik jullie zojuist heb verteld want ik voel me heel erg verwant. We zijn hier allebei heel erg mee bezig. Dank je wel daarvoor.” Lamyae: “Je sprak vanuit je hart. We moeten geen vijanden worden van elkaar. Vandaag hebben we naar elkaar geluisterd.”
Na afloop van de ontmoeting met Natascha ga ik nog in gesprek met Lamyae en Chaima. Chaima: “Deze oorlog heeft niets te maken met geloven. Als ik kijk naar mijn familie, wij zijn moslims en hebben geen problemen met Joden. Aan beide kanten vallen er onschuldige slachtoffers. Alles met kinderen ligt heel gevoelig bij mij.” Lamyae vertelt dat ze Insta heeft verwijderd omdat ze de polariserende reacties die de beelden uit Gaza opriepen niet meer kon verdragen. “Ik volg alleen de NOS en heb al mijn socials verwijderd omdat ik me zo onmachtig voelde, ik kon gewoon niet meer verder. Ik bid om hulp voor alle mensen. Ik ga het gesprek er niet meer over aan. Natascha zei dat zo mooi, we moeten naast elkaar gaan staan in plaats van tegenover elkaar. Er zijn klasgenoten die hier heel weinig van afweten maar ze stellen ons wel vragen en wij vertellen er dan over, we moeten onszelf meer laten horen. Lamyae: “Ik vind het zo goed dat school dit organiseert. Op deze manier horen we verschillende perspectieven want iedere mening mag worden gehoord.”
Op mijn vraag hoe Lamyae en Chaima hun toekomst zien antwoorden ze dat ze erover denken om verder te studeren. Allebei willen ze een studie kiezen die kindgerelateerd is. Kinderen zijn de toekomst. Chaima: “Ze moeten in veiligheid op kunnen groeien en ik wil ze op een neutrale manier begeleiden zodat ze opgroeien zonder vooroordelen en racisme.”
