Bureau Common Ground publiceerde afgelopen weken een vijftal ‘Explainers’ op haar website. In deze Explainers legt zij op complete en toegankelijke wijze een basiswaarde of een daarmee samenhangend begrip uit. De waarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit zijn afzonderlijk voorzien van een Explainer, met daarnaast nog twee Explainers met aandacht voor de vrijheid van meningsuiting en de botsingen tussen basiswaarden. Bijna alle Explainers kennen dezelfde structuur: er wordt een reeks relevante grondwetsartikelen uitgelegd, een overzicht van veelgehoorde vragen en opmerkingen gepresenteerd, algemene tips gegeven en afsluitend deelt de auteur een persoonlijke noot.
De Explainer over de basiswaarde ‘vrijheid’ vindt zijn inspiratie in het gelijknamige boek van historica Annelien de Dijn. Lieve Heijsters, auteur van de Explainer en medewerker van Bureau Common Ground, werkt het begrip uit aan de hand van een onderliggend dilemma: wat weegt eigenlijk zwaarder, zo vraagt ze, ‘onze individuele vrijheid om te doen en laten wat we willen of onze collectieve vrijheid om samen de koers van het land te bepalen?’ Een waarde die door generatiegenoten en haarzelf voor lief werd genomen, maar tijdens de coronapandemie opnieuw betekenis kreeg. De Explainer over de vrijheid van meningsuiting zoomt specifiek in op de reikwijdte van het betreffende grondwetsartikel en hoe complex het is om balans tussen openheid en veiligheid te bewaren in het klaslokaal.
Volgens Dieuwertje de Graaff, auteur van de Explainer over gelijkheid en ook medewerker bij Bureau Common Ground, zijn de ‘vraagstukken rondom gelijkheid, gelijkwaardigheid en gelijke behandeling essentieel voor het burgerschapsonderwijs’. ‘Het raakt enorm aan hun rechtvaardigheidsgevoel en veel leerlingen hebben zelf ervaren dat gelijke gevallen niet altijd gelijk behandeld worden’, zo schrijft ze in de afsluitende, persoonlijke noot.
Hester Radstake schreef de Explainer over solidariteit: volgens Radstake heeft de Inspectie van het Onderwijs deze basiswaarde eenzijdig geïnterpreteerd in haar Onderzoekskader. Radstake stelt dat solidariteit niet enkel beschouwd moet worden als een kwestie van ruimte geven, maar ook gezien moet worden als zorg voor elkaar en saamhorigheid. Met deze Explainer wil ze daar iets aan doen.
De laatste Explainer over de botsingen tussen basiswaarden is geschreven door oprichter Bram Eidhof. Hij onderschrijft het uitgangspunt van de Amerikaanse politiek filosoof Michael Sandel dat basiswaarden niet alleen kunnen botsen, maar ook elkaar kunnen versterken of elkaar juist in balans houden. Qua opbouw wijkt deze Explainer lichtelijk af, maar met een duidelijke reden: zij probeert de conceptuele samenhang tussen de basiswaarden te beschrijven en verdieping te bieden, bijvoorbeeld door aan te tonen welke ethische principes ten grondslag liggen aan uitspraken van leerlingen. Daarmee staat niet zozeer één basiswaarde centraal in de laatste Explainer, maar doet zij een stap terug om een reflectie te bieden over de complete school als actieve oefenplaats.
Alle Explainers zijn te vinden in de bijbehorende links en te downloaden als PDF-bestanden.
Bureau Common Ground ondersteunt scholen bij het doorontwikkelen van hun burgerschapsonderwijs, van visie tot leerlijnen en kwaliteitszorg, zowel als het gaat om beleid als bij de implementatie, via trainingen en workshops. Bureau Common Ground deelt regelmatig kennis in publicaties voor scholen zoals het Handboek Burgerschapsonderwijs.
