HomeGespecialiseerd onderwijs (GO)Maatschappelijke betrokkenheid

Maatschappelijke betrokkenheid

Maatschappelijke betrokkenheid

SLO heeft conceptkerndoelen gepubliceerd voor het nieuwe leergebied burgerschap. Dit leergebied burgerschap valt uiteen in drie domeinen:

A. Schoolcultuur
B. Samenleving en democratie
C. Maatschappelijke vraagstukken

Het thema maatschappelijke betrokkenheid komt aan de orde in domein B (Samenleving en democratie). Het thema past bij het conceptkerndoel ‘De leerling verkent verschillende mogelijkheden om bij te dragen aan de samenleving’.

De conceptkerndoelen gelden voor het primair onderwijs, de onderbouw van het voortgezet onderwijs en het (voortgezet) speciaal onderwijs uitstroomprofiel vervolgonderwijs. Aanvullend zullen er functionele conceptkerndoelen burgerschap verschijnen, voor leerlingen die zeer moeilijk lerend zijn of een meervoudige beperking hebben en uitstromen naar arbeidsmarkt en dagbesteding.

Deze pagina biedt momenteel informatie over de conceptkerndoelen burgerschap en wordt aangevuld met informatie over de functionele conceptkerndoelen burgerschap zodra deze gepubliceerd zijn.

Wat houdt het in?

Maatschappelijke betrokkenheid gaat over de actieve deelname en verantwoordelijkheid van individuen in de samenleving. Het omvat het begrip van maatschappelijke kwesties, vrijwillige inzet voor het algemeen belang en het streven naar positieve verandering.

Bij dit conceptkerndoel kunnen links worden gelegd met Loopbaanoriëntatie en begeleiding (LOB). Burgerschapsonderwijs en burgerschapsactiviteiten bieden veel mogelijkheden tot kwaliteitenreflectie, werkexploratie, loopbaansturing en netwerken.

Leerlingen verkennen de eigen mogelijkheden tot maatschappelijke betrokkenheid. Dat kan inzichten opleveren over hun eigen bijdrage aan de samenleving in dagelijkse situaties (kwaliteitenreflectie) en motieven om hun maatschappelijke betrokkenheid verder vorm te geven (motievenreflectie). Door bijvoorbeeld te  onderzoeken welke maatschappelijke organisaties het beste aansluiten bij hun persoonlijke normen en waarden en zich te oriënteren waar ze het beste tot hun recht komen, verbreden en verdiepen leerlingen hun werkbeeld (werkexploratie). Het afwegen van je mogelijkheden voor maatschappelijk handelen en vervolgstappen (hoe bereik ik mijn doel?) kan worden gezien als onderdeel van loopbaansturing. In dit proces kunnen leerlingen hun netwerk gebruiken, of ze kunnen worden geholpen door de school (netwerken). (bron: SLO conceptkerndoelen)

Waar valt aan te denken bij maatschappelijke betrokkenheid?

  • Het lezen van verschillende vormen van literatuur over kinderen en jongeren die zich inzetten om een betere wereld mogelijk te maken.
  • Het opstellen van scenario’s voor verbetering van de eigen omgeving.
  • Het bezoeken van verenigingen en maatschappelijke organisaties in de buurt.
  • Het bijdragen aan het organiseren van maatschappelijke activiteiten binnen of buiten de context van school.
  • Het doelgericht inzetten van digitale media om maatschappelijke misstanden onder de aandacht te brengen.
  • Het reflecteren op de eigen bijdrage aan een maatschappelijk doel.

In havo/vwo 3 (voortgezet speciaal onderwijs, uitstroomprofiel onderwijs):

Kennis en vaardigheden – speciaal onderwijs

  • Leerlingen verwerven kennis over de taken, rollen, rechten en plichten van burgers in de samenleving.
  • Leerlingen verkennen welke middelen ingezet kunnen worden om individueel en collectief bij te dragen aan maatschappelijke veranderingen.
  • Leerlingen oriënteren zich op de rol en betekenis van maatschappelijke initiatieven, bewegingen en organisaties.
  • Leerlingen zijn in staat de eigen bijdrage aan de samenleving in dagelijkse situaties te benoemen en te waarderen.
  • Leerlingen verkennen hun  mogelijkheden om de eigen maatschappelijke betrokkenheid vorm te geven.

Onderbouw

  • In de onderbouw kan een eerste stap worden gezet naar maatschappelijke betrokkenheid door te wijzen op onze voorzieningen. Van water uit de kraan, , vuilnisbakken en de openbare weg maken we elke dag gebruik. Maar wie zorgt ervoor? En kun je zelf ook een bijdrage leveren aan schoon water of een schoon schoolplein?
  • Maatschappelijke betrokkenheid ziet men bij basisschool de Ark in IJsselstein terug in de goede doelen die zij steunen met Pasen. Hiervoor kiest zij een goed doel dat dicht bij de belevingswereld van de kinderen ligt. Basisschool De Loofboom heeft zelfs een aparte commissie voor maatschappelijke betrokkenheid ingesteld.

Bovenbouw

  • Young Impact is een stichting die jongeren helpt de wereld te verbeteren op een manier die bij hen past.
  • Via DeSamenwerking.nu wordt de school aan verschillende maatschappelijke partners in de wijk gekoppeld. Expertisepunt Burgerschap sprak met hen over het project ‘de Opgroeiwijk’.
  • Het lezen van jeugdliteratuur kan eveneens de maatschappelijke betrokkenheid vergroten. Zie bijvoorbeeld de boekenlijst van Anne van Mechelen ter inspiratie.
  • In de bovenbouw kan een bezoek worden gebracht aan de lokale voedselbank, als tenminste vooraf afgewogen wordt of dit voor een of meer leerlingen gevoelig kan liggen. Vooraf en achteraf kan armoede als maatschappelijk vraagstuk besproken worden.

Kennis en vaardigheden – voortgezet speciaal onderwijs

  • Leerlingen verwerven kennis over de taken, rollen, rechten en plichten van burgers in de samenleving.
  • Leerlingen onderzoeken welke middelen ingezet kunnen worden om individueel en collectief bij te dragen aan maatschappelijke veranderingen.
  • Leerlingen onderzoeken de rol en betekenis van maatschappelijke initiatieven, bewegingen en organisaties.
  • Leerlingen kunnen de eigen bijdrage aan de samenleving in dagelijkse situaties benoemen en waarderen.
  • Leerlingen maken afwegingen over de eigen mogelijkheden om de hun maatschappelijke betrokkenheid vorm te geven.

Onderbouw

  • Young Impact is een stichting die jongeren helpt de wereld te verbeteren op een manier die bij hen past.
  • Tijdens de Maatschappelijke Diensttijd (MDT) zetten jongeren tussen de 12 en 30 jaar zich vrijwillig in voor een ander. Hierbij kunnen ze hun talenten ontdekken en ontmoeten ze andere mensen.

Bovenbouw

De conceptkerndoelen gelden niet voor de bovenbouw. Voor de bovenbouw worden nieuwe examenprogramma’s ontwikkeld waarin meer aandacht zal zijn voor burgerschap.

  • Tijdens de Maatschappelijke Diensttijd (MDT) zetten jongeren tussen de 12 en 30 jaar zich vrijwillig in voor een ander. Hierbij kunnen ze hun talenten ontdekken en ontmoeten ze andere mensen.
  • Amnesty zet zich in voor mensenrechten. Ze komt op voor deze rechten door middel van onderzoek, acties, handtekeningen inzamelen en brieven sturen. Leerlingen kunnen hierin een rol spelen via de maatschappelijke stage bij Amnesty International.
  • Sommige gemeenten bieden ook maatschappelijke stages aan. Zo biedt gemeente Lelystad via welzijn Lelystad een mogelijkheid aan tot het volgen van een maatschappelijke stage. Gemeente Vijfheerenlanden doet dit via de maatschappelijke diensttijd. Bekijk de website van jouw gemeente of zij iets aanbieden op dit vlak.

De conceptkerndoelen gelden niet voor de bovenbouw. Voor de bovenbouw worden nieuwe examenprogramma’s ontwikkeld waarin meer aandacht zal zijn voor burgerschap.

Aan de slag

Wil je aan de slag in de klas? Neem dan een kijkje bij deze lesmaterialen:

Overzicht aanbieders lesmateriaal

Op onze website vind je per thema een overzicht van aanbieders van lesmateriaal: lesmateriaal burgerschap gespecialiseerd onderwijs

Vakportalen burgerschap (so en vso) – SLO

Op de websites Vakportaal burgerschap (so) en Vakportaal burgerschap (vso)  van het SLO vind je, onder onderwijsaanbod, lesmaterialen ingedeeld op verschillende thema’s. Lesmaterialen over maatschappelijke betrokkenheid vind je onder meer bij de thema’s: school in de samenleving en wereldburgerschap.

NPO Kennis

NPO Kennis is een kennisplatform met explainers en informatieve story’s over onderwerpen die jongeren bezighouden. Bekijk bijvoorbeeld de collectie over

Blijf op de hoogte!

Schrijf je net als 7200 andere
onderwijsprofessionals in voor
onze nieuwsbrief

"*" geeft vereiste velden aan

Selecteer één of meerdere sectoren*