In deze publicatie van het Lectoraat Vernieuwend Onderwijs onderzoekt zij de relatie tussen het burgerschapsonderwijs en gedachtegoed van Helen Parkhurst, grondlegger van het daltononderwijs. Ze stelt de vraag centraal in hoeverre het daltononderwijs van oorsprong al burgerschapsvormend is. Deze vraag beantwoordt zij door achtereenvolgens duidelijk te maken wat burgerschap is en burgerschapsonderwijs inhoudt (hoofdstuk 1), opvattingen over het burgerschapsonderwijs te halen uit het werk van Helen Parkhurst (hoofdstuk 2) en afsluitend te implicaties ervan te schetsen voor de ontwerpprincipes voor de concrete onderwijspraktijk (hoofdstuk 3).
Om het gedachtegoed van Helen Parkhurst te beschrijven, kijkt het lectoraat niet alleen naar het boek Education on the Dalton Plan (1922), dat de lerares schreef tijdens haar vroege periode. Het lectoraat betrekt ook werk uit latere periodes. Hierdoor nemen de auteurs naast de primaire literatuur (van Parkhurst zelf) ook de secundaire literatuur van ‘vroege volgers’ mee in de beschrijvingen van het beoogde onderwijs gestoeld op daltonbeginselen: vrijheid (freedom) en ‘cooperation’ (interaction of group life).
Parkhursts burgerschapsvisie vloeide voort uit de kritiek die zij had op het bestaande onderwijssysteem. In haar optiek bereidde dat systeem leerlingen niet voor op het leven en een sterk veranderende samenleving. Dergelijke maatschappelijke veranderingen vroegen om flexibiliteit van toekomstige burgers. De ideale burger was volgens Parkhurst ‘a fearless human being’, wat de ondertitel (‘Go Forth Unafraid’) van deze publicatie verklaart. Onderwijs moet volgens haar gericht zijn op vorming van mensen met lef en de ontwikkeling van gewoonten als oprechtheid, ruimdenkendheid en onafhankelijkheid. Haar ideale wereld was vol “van dit soort ‘onbevreesde’, ondernemende burgers, mensen die verantwoordelijkheid dragen en zich verantwoordelijk gedragen in hun werk en tot de medemensen en de wereld.” (p. 28)
Het daltononderwijs houdt met name een onderwijsvisie en organisatiewijze in. De twee beginselen van het Dalton Plan (vrijheid en ‘cooperation’) vormen de bouwstenen voor vier organisatiecomponenten: de ‘house’, ‘assignment’, ‘laboratory’ en ‘meetings’. Deze vier componenten vormen de essentiële onderdelen om democratisch burgerschap te bevorderen. Het gaat er niet zozeer om wat leerlingen leren (het curriculum), maar de uitgangspunten en wijze waarop het leren plaatsvindt. De school wordt opgevat als sociale oefenplaats als voorbereiding op het echte leven. Hierbij vormen levensechte leerervaringen de hoofdmoot en heerst er een gezamenlijke verantwoordelijkheid, waardoor niemand de mogelijkheid heeft zich volledig af te zonderen van de groep.
In het laatste hoofdstuk geeft het lectoraat concrete ontwerpprincipes voor burgerschapsonderwijs op daltonscholen. Ze presenteert dit in de vorm van een reeks als-dan-redeneringen (gevolgtrekkingen)
Het Lectoraat Vernieuwend Onderwijs van Saxion Hogeschool draagt bij aan de kennis en het denken over onderwijsvernieuwingen. Ze vertaalt onderzoeksresultaten naar concrete oplossingen. Eerder verscheen ook haar publicatie ‘Montessori en burgerschapsonderwijs – Balanceren tussen toerusten en ruimte geven’, waarin zij de relatie onderzoekt tussen burgerschap en gedachtegoed van Maria Montessori.
De Nederlandse Dalton Vereniging is de jaren ’30 van de vorige eeuw opgericht met als doelstelling het onderwijs gebaseerd op de daltonbeginselen te bevorderen en de belangen van daltonscholen te behartigen. Zij doet dit onder meer door het wetenschappelijk onderbouwen van het gedachtegoed van Helen Parkhurst.
