HomeVoortgezet onderwijs (VO)Maatschappelijke betrokkenheid

Maatschappelijke betrokkenheid

SLO heeft conceptkerndoelen gepubliceerd voor het nieuwe leergebied burgerschap. Dit leergebied burgerschap valt uiteen in drie domeinen:

A. Schoolcultuur
B. Samenleving en democratie
C. Maatschappelijke vraagstukken

Het thema maatschappelijke betrokkenheid komt aan de orde in domein B (Samenleving en democratie). Het thema past bij het conceptkerndoel ‘De leerling verkent verschillende mogelijkheden om bij te dragen aan de samenleving’.

Wat houdt het in
Kennis en vaardigheden
Aan de slag met maatschappelijke betrokkenheid

Wat houdt het in?

Maatschappelijke betrokkenheid gaat over de actieve deelname en verantwoordelijkheid van individuen in de samenleving. Het omvat het begrip van maatschappelijke kwesties, vrijwillige inzet voor het algemeen belang en het streven naar positieve verandering.

Bij dit conceptkerndoel kunnen links worden gelegd met Loopbaanoriëntatie en begeleiding (LOB). Burgerschapsonderwijs en burgerschapsactiviteiten bieden veel mogelijkheden tot kwaliteitenreflectie, werkexploratie, loopbaansturing en netwerken.

Leerlingen verkennen de eigen mogelijkheden tot maatschappelijke betrokkenheid. Dat kan inzichten opleveren over hun eigen bijdrage aan de samenleving in dagelijkse situaties (kwaliteitenreflectie) en motieven om hun maatschappelijke betrokkenheid verder vorm te geven (motievenreflectie). Door bijvoorbeeld te onderzoeken welke maatschappelijke organisaties het beste aansluiten bij hun persoonlijke normen en waarden en zich te oriënteren waar ze het beste tot hun recht komen, verbreden en verdiepen leerlingen hun werkbeeld (werkexploratie). Het afwegen van je mogelijkheden voor maatschappelijk handelen en vervolgstappen (hoe bereik ik mijn doel?) kan worden gezien als onderdeel van loopbaansturing. In dit proces kunnen leerlingen hun netwerk gebruiken, of ze kunnen worden geholpen door de school (netwerken). (bron: SLO conceptkerndoelen)

Waar valt aan te denken bij maatschappelijke betrokkenheid?

Het opstellen van scenario’s voor verbetering van de eigen omgeving.
Het reflecteren op de eigen bijdrage aan een maatschappelijk doel.
Het bijdragen aan het organiseren van maatschappelijke activiteiten binnen of buiten de context van school.
Het doelgericht inzetten van digitale media om maatschappelijke misstanden onder de aandacht te brengen.

In havo/vwo 3:

Het uitvoeren van en reflecteren op een maatschappelijke stage of maatschappelijke diensttijd.

(Bron (met uitzondering van de links): SLO Conceptkerndoelen burgerschap, maart 2024)

Kennis en vaardigheden

Leerlingen verwerven kennis over de taken, rollen, rechten en plichten van burgers in de samenleving.
Leerlingen onderzoeken welke middelen ingezet kunnen worden om individueel en collectief bij te dragen aan maatschappelijke veranderingen.
Leerlingen onderzoeken de rol en betekenis van maatschappelijke initiatieven, bewegingen en organisaties.
Leerlingen kunnen de eigen bijdrage aan de samenleving in dagelijkse situaties benoemen en waarderen.
Leerlingen maken afwegingen over de eigen mogelijkheden om de hun maatschappelijke betrokkenheid vorm te geven.

Onderbouw

Young Impact is een stichting die jongeren helpt de wereld te verbeteren op een manier die bij hen past.
Tijdens de Maatschappelijke Diensttijd (MDT) zetten jongeren tussen de 12 en 30 jaar zich vrijwillig in voor een ander. Hierbij kunnen ze hun talenten ontdekken en ontmoeten ze andere mensen.

Bovenbouw

De conceptkerndoelen gelden niet voor de bovenbouw. Voor de bovenbouw worden nieuwe examenprogramma’s ontwikkeld waarin meer aandacht zal zijn voor burgerschap.

Tijdens de Maatschappelijke Diensttijd (MDT) zetten jongeren tussen de 12 en 30 jaar zich vrijwillig in voor een ander. Hierbij kunnen ze hun talenten ontdekken en ontmoeten ze andere mensen.
Amnesty zet zich in voor mensenrechten. Ze komt op voor deze rechten door middel van onderzoek, acties, handtekeningen inzamelen en brieven sturen. Leerlingen kunnen hierin een rol spelen via de maatschappelijke stage bij Amnesty International.
Sommige gemeenten bieden ook maatschappelijke stages aan. Zo biedt gemeente Lelystad via welzijn Lelystad een mogelijkheid aan tot het volgen van een maatschappelijke stage. Gemeente Vijfheerenlanden doet dit via de maatschappelijke diensttijd. Bekijk de website van jouw gemeente of zij iets aanbieden op dit vlak.

De conceptkerndoelen gelden niet voor de bovenbouw. Voor de bovenbouw worden nieuwe examenprogramma’s ontwikkeld waarin meer aandacht zal zijn voor burgerschap.

Aan de slag

Wil je aan de slag in de klas? Neem dan een kijkje bij deze lesmaterialen:

Vakportaal burgerschap – SLO

Op de website Vakportaal burgerschap van het SLO vind je, onder onderwijsaanbod van burgerschap in het vmbo, havo/vwo en praktijkonderwijs, lesmaterialen ingedeeld op verschillende thema’s. Lesmaterialen over democratische betrokkenheid vind je onder meer onder de thema’s school in de samenleving (vmbo en havo/vwo) en wereldburgerschap (vmbo en havo/vwo).

De Respect Foundation

Op de website burgerschapsmarkt.nl van de Respect Foundation vind je lesmaterialen ingedeeld per thema en te filteren op leerjaar.